D. Juan Diaz Porlier

          D. Juan Diaz Porlier foi o creador do liberalismo coruñés

O xeneral Juan Díaz Porlier, a quen coñeceuse polo alcume de El Marquesito, xa que se dicía que era fillo ilexítimo do Marqués de la Romana.

A tradición liberal coruñesa nace con este xoven militar, xa que foi o protagonista do primeiro levantamento contra o absolutismo monárquico na cidade, que habería de concluir con seu axusticiamiento público.

 Porlier naceu na cidade colombiana de Cartagena de Indias en 1788. Foi fillo natural de Esteban Porlier, cuxa familia tratou de ocultar a relación co seu neno colocando oapellido Díaz antes do seu. 

Cando todavía non era máis que un rapaz, ingresou na Marina e participou na batalla de Trafalgar.

Ao pouco tempo cambiou os barcos pola caballería, arma na que serviu durante a Guerra da Independencia.  Destacou a súa intervencion na acción  contra Sasamón. Según informa Porlier ao seu superior Mendizábal, os franceses  extenderan os seus medios de defensa á praza, formando un apretado cinturón de seguridade en torno á iglexa. Certamente, despois do incendio xeral do pobo no 12 de abril, a guarnición francesa e os afrancesados, encabezados polo párroco Miguel López Calvo, “se atrincheraron en lo más alto del pueblo, en la iglesia y alrededores, para lo cual demolieron muchas casas de piedra”^.Por ilo a primeira labor a desenrolar consistiría en desaloxar aos inimigos da praza e arrededores e tomar, despois, se fora posible, a igrexa. E en tanto chegaban todas as forzas dispoñibles, Porlier atacou ao pobo coas compañías de Granaderos e Cazadores de Laredo e do Primeiro [Regimiento] Cántabro. Os inimigos –manifesta no seu escrito- defendéronse na praza  con tesón, pero ao final se lles obrigou a abandoala e retiráronse á igrexa .

                                                             Ruinas da igrexa de Sasamón en 1902 

            O seu valor e a súa pericia militar fixéronlle alcanzar o grao de brigadier con só 21 anos. Porlier mantivo unha intensa relación con A Coruña nesta época, xa que nesta cidade organizou tropas que atacaron aos franceses en diferentes puntos do norte de España.

            Ao concluir la guerra, oimpetuoso militar proclamouse defensor do liberalismo e criticou a abolición da Constitución de Cádiz, o que lle valiu unha condena de catro anos de prisión no castelo coruñés de San Antón.

           En agosto de 1815, Porlier pediu permiso para tomar as augas no balneario de Arteixo e pasou pola casa do seu amigo Andrés Rojo en Pastoriza. Alí decidiu iniciar un pronunciamiento contra o rei Fernando VII, polo que entrou en A Coruña ao fronte dos soldados que debían custodialo e proclamou a Constitución. Porlier recibiu apoio dos coruñeses e os ferroláns, pero enfrentouse ás autoridades composteláns, que organizaron tropas para combatilo. Cando dirigíase contra eles, foi traizoado por algúns dos seus homes, que conduxérono a A Coruña, onde foi xuzgado e condeado a morir na horca. O paladín liberal foi colgado o 3 de outubro na actual plrza de España —entonces Campo de la Horca— onde hoxe unha estatua ríndelle homenaxe. Otorgou testamento en A Coruña, 2 octubre de 1815, no que encargaba a José Miranda que entregase a chave da súa caixa mortuoria, e unha copia do testamento, á súa muller.  O seu nome  convirtiuse nun dos primeiros do martirologio liberal, de profundo arraigo popular. Benito Pérez, en la "Advertencia" al Romancero de Riego, conta como presenciou en Candas o14 de septembro 1819 a gran danza circular, ou prima, na que cincocentos mozos e mozas cantaban o romance triste á muerte de Porlier, obra ao parecer do escribano Ramón Miranda. O arcediano de Gerona Pedro García Diego negou en 1820 que fora el o delator.